Soms snap ik het zelfs niet meer.
Dan bekruipt me het gevoel dat ik een afslag heb gemist en
in een bizarre parallelle dimensie ben beland, waar boven
onder is en andersom. Neem het verschil tussen de goede en
slechte comics. Ooit kon je een goede comic herkennen aan
de verkoopcijfers. De comic die het best verkocht, was in
de regel ook de beste comic. Gedurende de jaren negentig is
echter de debilisering van de maatschappij ingezet en sindsdien
gaan hoge verkoopcijfers en kwaliteit zelden meer samen.
Je zou een parallel kunnen trekken
naar de muziekwereld. Daar gaat het niet meer om wie de beste
muziek maakt, maar om wie het populairst is. Nieuwe tieneridolen
worden niet ontdekt, die worden gemaakt. Als een kind amper
de leeftijd van vier heeft bereikt, heeft de op geld beluste
moeder de ziel van haar kroost al voor miljoenen verkocht
aan een grote eenheidsworstfabriek, waar tien jaar later kleine
popsterretjes uitrollen. Die worden vervolgens voor de microfoon
gezet, in strakke pakjes gehuld en de wijde wereld in gestuurd.
Dat al hun platen niet verder komen dan datzelfde eentonige
deuntje, maakt geen barst uit.
Het gaat er dus niet meer om wat het
beste is, maar wat het populairst is. Wanneer is iets populair?
Niet als het te diep gaat, want dan wordt het te moeilijk.
Nee, het moet toegankelijk en makkelijk verteerbaar blijven.
Een lage instap. De laagste gemene deler. Dat is toch de enige
reden waarom een roze kauwgombal als Britney Spears overal
ter wereld de hitparades teistert? En het is ook de reden
waarom in de top tien van best verkochte comics bijna uitsluitend
titels staan die je zelfs aan je beste vrienden niet wilt
laten zien. Uit schaamte. Chris Claremont heeft niet zo lang
geleden een half jaar beide X-Men comics geschreven en daarbij
heeft hij de grootste bagger over de lezers uitgespuwd. Maar
vielen de verkoopcijfers tegen? Integendeel!
Aan de andere kant van het spectrum
heb je de goede comic. Zeker, je kunt niet in een paar woorden
zeggen wat een goede comic is. Daarvoor is het te veel van
te subjectieve punten afhankelijk. Toch kun je stellen dat
een echt goede comic technisch moet kloppen, met realistische
dialogen, een vleugje originaliteit en consistent tekenwerk.
Bovendien moet je er vaak moeite voor doen. Niet alles wordt
voorgekauwd en daarna met de paplepel naar binnen gepropt;
je moet alert blijven en zelf je conclusies trekken. Een goede
comic is niet per definitie pseudo-intelligent, maar vereist
wel enig denkwerk.
DC is al een tijd koploper op dit
gebied. Met series als 100 Bullets, Planetary en Outlaw Nation
wordt een beroep gedaan op de zelfwerkzaamheid van de lezer.
Het overkomt me bij Planetary en 100 Bullets vaak dat ik halverwege
een nummer het spoor bijster ben en alle voorgaande delen
moet herlezen en bij Outlaw Nation heb ik na vijf nummers
zelfs nog totaal geen idee waar het verhaal over gaat. Maar
dit soort comics zit wel buitengewoon slim in elkaar, zit
vol sterke dialogen en barst uit de voegen van de originaliteit.
Helaas is dat aan de verkoopcijfers dan niet te merken, want
al deze titels hebben de hoogste regionen van de verkooplijsten
nog nooit gezien.
Dat is het lot van een meesterwerk.
Het leeuwendeel van de hedendaagse lezer wil immers onmiddellijke
voldoening voor zo min mogelijk inspanning en dus komen ze
automatisch uit bij de simpele, geestdodende en hersenloze
pulp van broodschrijvers als Terry Kavanagh en Howard Mackie.
Lekker op de bank, verstand op nul en plaatjes kijken. Stop
deze lezers een willekeurig nummer van Planetary onder de
neus en een glazige blik maakt zich meester van hun ogen:
"Nee, die lees ik niet. In die comic gebeurt niks en
dat vind ik saai." Jammer dat martelen verboden is.
Maar laat ik me inhouden. Het blijft
te bizar voor woorden dat de juweeltjes tussen de comics zijn
veroordeeld tot een vrij anoniem bestaan, terwijl de verkooplijsten
worden gedomineerd door series met de diepgang van een gemiddelde
kurk. De kwaliteit van comics is de afgelopen twintig jaar
met grote sprongen vooruit gegaan, maar wat heb je daaraan
als de intelligentie van de lezer net zo hard achteruit holt?