Regisseur Steven Soderbergh houdt
van een uitdaging. Het speels gemak waarmee hij kaskrakers
afwisselt met artistieke filmhuiscuriosa onderstreept zijn
talent. De keerzijde van die medaille is, dat niet al zijn
films aantrekkelijk zijn voor een groot publiek. Solaris,
een remake van een Russische rolprent, is een prima voorbeeld.
Voor liefhebbers van sciencefiction gebeurt te weinig, voor
liefhebbers van kunstzinnige films is het te veel sciencefiction.
George Clooney, die net als Soderbergh
niet uitsluitend voor het grote geld gaat, speelt Chris Kelvin,
een psychiater die naar het grote ruimtestation bij de planeet
Solaris reist omdat daar iets vreemds aan de hand is. Eenmaal
aangekomen treft hij Snow (Jeremy Davies) en Helen Gordon
(Viola Davis), twee bemanningsleden die zo incoherent zijn,
dat Kelvin weinig aan het duo heeft. Spoedig ontdekt hij waarom:
Solaris creëert manifestaties vanuit het onderbewustzijn,
in Kelvins geval zijn vrouw Rheya (Natascha McElhone), die
in werkelijkheid zelfmoord pleegde. Gordon is panisch van
wantrouwen, Snow blijft wartaal uitslaan en Kelvin staat voor
de filosofische vraag of hij mag beschikken over het bestaan
van de manifestaties.
Zowel thematiek als de manier van
filmen doet denken aan Stanley Kubricks klassieker 2001: A
Space Odyssey. Vooral wanneer Kelvin zijn eerste, kalme wandeling
door het ruimtestation maakt, is de aandacht voor de allerkleinste
details opvallend. De langgerekte shots hebben geen haast,
sterker, ze zijn functioneel in het neerzetten van de zweverige,
desoriënterende sfeer. Bijna automatisch levert dit als
nadeel op, dat de afstand met de hoofdpersonages groot blijft.
De cinematografie legt de nadruk zozeer op het vervreemdende
effect van de plot, dat voor de diepgang weinig ruimte rest.
Door het lage tempo is sowieso sprake van een uiterst dun
verhaal.
Het is deze tweeslachtigheid die van
Solaris een bijzondere ervaring maakt. Enerzijds biedt het
bijna hypnotiserende ritme genoeg mogelijkheden tot het neerzetten
van uitstekend acteerwerk, terwijl het anderzijds ontaardt
in een erg lege, zinloze stijlexercitie. De kijker mag na
afloop zelf bepalen welke van deze aspecten zwaarder weegt
in het maken van een oordeel. Soderbergh heeft duidelijk niet
gekozen voor de weg van de minste weerstand.
solaris
- 99 min (steven soderbergh) cast: george
clooney, natascha mcelhone, viola davis, jeremy davies &
ulrich tukur gezien: 18.03.03 - amsterdam,
de munt