Met zijn zwarte komedie Ghost World
toonde regisseur Terry Zwigoff al een voorliefde voor de sociale
buitenbeentjes van deze wereld. Toen waren het twee eigenzinnige
tieners, in Bad Santa is het de beurt aan een uitgebluste
crimineel op leeftijd, die elk jaar één kraak
zet en de rest van de tijd zijn geld wegdrinkt aan een zonnig
strand. Wie denkt dat kerstfilms per definitie zoet vermaak
voor het hele gezin zijn, moet dat ouderwetse vooroordeel
nu echt aan de kant zetten.
Willie T. Stokes (Billy Bob Thornton)
heeft namelijk helemaal niets met kerst. Hij is cynisch, grof
en verslaafd aan de drank en seks met dikke vrouwen. En toch
hijst hij zichzelf ieder jaar weer in zijn kerstmanpak en
laat hij in telkens een ander warenhuis zijn als elf vermomde
kompaan Marcus (Tony Cox) allerlei plassende kinderen op zijn
schoot zetten. Het doel? De goedgevulde kluis die ze, wanneer
het duo zich op kerstavond heeft laten insluiten, simpel kunnen
kraken. Dit jaar ligt het echter gecompliceerder. Zo heeft
bewaker Gin (Bernie Mac) de truc door, wil serveerster Sue
(Lauren Graham) niets liever dan seks met de kerstman en ziet
het door zijn buurjongens gepeste dikkerdje Thurman (Brett
Kelly) in Willie een soort surrogaatvader.
Dat het scenario bestaat uit meer
dan een aaneenschakeling platte pies- en seksgrappen, blijkt
wel uit de aandacht voor details. Elk personage, stuk voor
stuk zo overdreven aangezet dat ze het niveau van de karikatuur
ontstijgen, heeft menselijke trekjes die hier en daar door
de verschillende subplots nader worden uitgewerkt. Hierdoor
kan het op zich vrij dunne hoofdverhaal worden opgerekt tot
anderhalf uur, zonder dat het tempo ooit naar beneden gaat
of de gebeurtenissen als los zand aan elkaar hangen. Van Thurmans
seniele oma tot het veeleisende vriendinnetje van Marcus en
de nerveuze winkelmanager, alles draagt bij aan een kleurrijk
doch bijtend cynisch wereldbeeld.
Zelfs als aan het eind een mierzoete
wending dreigt en Willie toch iets goeds voor Thurman wil
doen, blijft Bad Santa trouw aan zijn ondeugende manifest.
Het is juist de botsing tussen hartverwarmende naïviteit
en tenenkrommende onverschilligheid die voor het meeste vermaak
zorgt. Zwigoff weet daar altijd wel raad mee. Thornton ook.
Zijn grofgebekte kerstman moet een nachtmerrie zijn voor iedere
ouder en zijn grijns verraadt een duivels genoegen in deze
rol.
bad santa
- 91 min (terry zwigoff) cast: billy bob
thornton, tony cox, brett kelly, lauren graham, bernie mac
& lauren tom gezien: 27.11.04 - amsterdam,
de munt