Hoe diep moet een mens vallen voor
hij helemaal niets meer om zijn eigen leven geeft? Het is
de vraag die regisseur Niels Mueller zijn publiek stelt in
de film The Assassination of Richard Nixon. Het resultaat
is een ontnuchterende karakterstudie van een doorsnee Amerikaan,
die anno 1974 de schuld van zijn eigen falen in de schoenen
schuift van toenmalige president Nixon, voor hem de belichaming
van alles wat mis is aan de kapitalistische samenleving.
Die doorsnee Amerikaan is Samuel Bicke
(Sean Penn). Hij is vervreemd van broer Julius (Michael Wincott),
is verwikkeld in een echtscheiding met Marie (Naomi Watts)
en moet als verkoper van kantoorartikelen werken onder een
baas (Jack Thompson) die liegen als de kunst van een verkooppraatje
ziet. Zijn grote plannen voor een eigen bedrijfje komen telkens
niet van de grond: zijn goede vriend Bonny Simmons (Don Cheadle)
is immers zwart en dat maakt het verkrijgen van een lening
bijna onmogelijk. Na elke tegenslag raakt Samuel meer in zichzelf
gekeerd. Uiteindelijk is hij ervan overtuigd, dat hij een
helder statement moet maken voor de gewone burger. Hij wil
een vliegtuig kapen, neerstorten op het Witte Huis en zo president
Nixon doden.
De voice-over, in de vorm van gesproken
brieven waarin Bicke uitlegt hoe hij tot zijn daden is gekomen,
is bijna overbodig. Mueller legt het steeds verder afglijden
van zijn hoofdpersonage zo haarscherp vast, dat diens gedachten
welhaast van zijn gezicht afleesbaar zijn. Dat is uiteraard
de verdienste van Penn, die Bicke neerzet als een onzekere
neuroot en zich slechts af en toe verliest in overdreven maniertjes.
De aanloop naar de climax is bijzonder lang, loom en monotoon,
maar tevens noodzakelijk voor een goed begrip van Bicke's
denkwereld. Zijn baas kaffert hem uit, zijn kinderen lopen
net weg als hij een foto maakt; alleen de hond houdt nog van
hem.
Heel sporadisch kent het ingetogen
The Assassination of Richard Nixon ook ruimte voor wat onverwachte
humor. Bijvoorbeeld wanneer Bicke aanklopt bij de Black Panthers
en daar aan de activisten vertelt, dat ze hun naam moeten
veranderen in de Zebra's, omdat ook de blanken zich dan in
hun denkbeelden zouden herkennen. Dat Bicke het meent, maakt
zijn personage tegelijkertijd echter nog veel tragischer dan
de halfslachtige poging tot een moordaanslag.
the assassination
of richard nixon
- 95 min (niels mueller) cast: sean penn,
naomi watts, don cheadle, jack thompson, michael wincott &
nick searcy gezien: 05.06.05 - utrecht, louis
hartlooper