Acteurs die voor een film extreem
veel aankomen of afvallen, worden al snel een attractie op
zich. Die transformatie wordt een gimmick die het verhaal
in de weg zit, simpelweg omdat het telkens de aandacht op
zich vestigt. In The Machinist laat regisseur Brad Anderson
een volkomen uitgemergelde Christian Bale meteen in het begin
met ontbloot bovenlijf zien en daarmee ondervangt hij dat
gevaar deels, maar het beeld van de attractie, van de gimmick,
blijft overweldigend.
Trevor Reznik (Bale) is een machinebankwerker
die al zeker een jaar lijdt aan slapeloosheid. Op het werk
is hij een buitenstaander, die bovendien door zijn baas wordt
verdacht van drugsgebruik. Zijn privé-leven bestaat
uit niet veel meer dan zijn dagelijkse bezoekjes aan de prostituee
Stevie (Jennifer Jason Leigh) en het nachtelijke kopje koffie
in de bar op het nabijgelegen vliegveld, waar zijn serveerster
Marie (Aitana Sánchez-Gijón) naar alle verhalen
luistert. Op een dag veroorzaakt hij een ongeval dat zijn
collega een arm kost. Reznik beweert dat hij werd afgeleid
door Ivan (John Sharian), maar op de loonlijst staat helemaal
geen Ivan. Speelt iemand een spelletje met hem? Is het een
samenzwering? Of lijdt hij door al het slaapgebrek aan waanvisioenen?
Hoewel het concept en de uitwerking
duidelijk lenen bij films als Fight Club en Memento, zijn
het de zorgvuldig opgebouwde sfeer en de aankleding van het
scenario die voor een toegevoegde waarde zorgen. Terugkerende
motieven, subtiele details in het decor, flarden dialogen
en andere vormen van déjà vu maken Rezniks speurtocht
naar Ivan tot een psychologische reis. De grenzen tussen feit
en fictie vervagen, precies zoals dat hoort bij een onbetrouwbare
verteller. Op dat punt blijkt Bale's transformatie functioneel:
zijn gehavende uiterlijk en warrige manier van denken zuigen
het publiek mee in zijn paranoia, daarbij geholpen door broeierig
camerawerk.
The Machinist moet het zeker niet
hebben van het verhaal. Dat is, ontdaan van alle dubbele bodems,
namelijk aan de magere kant. De ruimte die hierdoor ontstaat,
wordt echter vakkundig gevuld met een bijna tastbare sfeer.
Daarbij is het tempo op bepaalde momenten zo berekenend laag,
dat de spanning een onderhuids karakter krijgt. Gekoppeld
aan de grauwe geestesverschijning die Bale is met zijn ingevallen
gezicht, heeft dat iets bijzonder onheilspellends.
the machinist
- 102 min (brad anderson) cast: christian
bale, jennifer jason leigh, aitana sánchez-gijón,
john sharian, michael ironside & matthew romero moore
gezien: 12.07.05 - utrecht, louis hartlooper