De thematische rode draad in de film
Yes bouwt voort op het idee dat alles wat wordt gezegd en
gedaan een spoor achterlaat. Sporen die niet zomaar schoongemaakt
kunnen worden. Hoe klein het ook is, het is wel degelijk.
En dus kan het 'niets' niet bestaan, het woord 'nee' kan niet
bestaan. Het enige wat rest, is 'ja'. Dat klinkt als een geforceerd
filosofisch randje, maar de door Sally Potter geschreven en
geregisseerde productie komt ermee weg. En niet alleen daarmee.
Het verhaal wordt namelijk verteld
in dialogen die zijn geschreven in de vorm van vijfvoetige
jamben, waarbij alle zinnen en alle zinsflarden van telkens
tien lettergrepen op elkaar rijmen. Op deze manier maken we
kennis met een zij en een hij, die op de aftiteling daadwerkelijk
zo worden genoemd. Zij (Joan Allen) is een drukbezette wetenschapper
van wie het laboratorium bijna zo steriel is als haar huwelijk
met de overspelige Anthony (Sam Neill). Hij (Simon Abkarian)
is slechts een keukenhulpje, gevlucht uit Beiroet, waar hij
als arts werkte. Die twee voelen zich tot elkaar aangetrokken,
praten net zo gemakkelijk over de romantiek als over de politiek
en hebben elkaar lief ondanks of juist vanwege hun verschillende
opvattingen over het leven.
De vormgeving van het verhaal en de
personages is ronduit experimenteel. Al kan niet iedere acteur
even naturel overweg met de zeer bijzondere rijmvorm, zodra
het ritme is gevonden, krijgen de dialogen de herkenbare ondertoon
die nodig is voor de andere stijlexperimenten. Zo blijft de
camera telkens op zoek naar de bijzondere composities, praat
de schoonmaakster soms rechtstreeks tegen de kijker en zijn
slowmotion en artistieke filters gemeengoed. De vorm kán
ook experimenteel zijn, omdat het niet meer is dan een kapstok
waaraan allerlei inhoudelijke denkbeelden worden gehangen.
Zelfs de buitenechtelijke romance is vorm, geen inhoud.
Potter heeft met Yes in geen enkel
opzicht een gemakkelijke en toegankelijke film afgeleverd.
Desondanks is het geen overmatig kunstzinnige productie die
kant noch wal raakt. Daarvoor zijn de verschillende denkbeelden
(het scenario werd geschreven vlak na 11 september 2001) te
essentieel, te puur. Vorm en personages zijn vervolgens om
de denkbeelden heen bedacht, omdat alleen zij de tegenstellingen
goed konden verwoorden. En dat is gelukt, in beeld en in rijmend
woord.
yes
- 100 min (sally potter) cast: joan allen,
simon abkarian, sam neill, shirley henderson, sheila hancock
& samantha bond gezien: 04.10.05 - amsterdam,
the movies