"I know not what course others
may take but, as for me, give me liberty or give me death,"
zijn de woorden van Patrick Henry (1736-1799) waarmee op de
achterkant van Give Me Liberty #1 het startschot wordt gegeven
voor een vierdelige miniserie die toentertijd uitgeverij Dark
Horse Comics definitief op de kaart heeft gezet. Het citaat
is echter meer dan een verantwoording voor de titel van de
serie; het is de centrale thematiek van het boeiende verhaal
dat schrijver Frank Miller en tekenaar Dave Gibbons de lezer
in vier comics van elk achtenveertig pagina's voorschotelen.
Beide makers hadden toentertijd hun sporen al ruimschoots
verdiend met klassiekers als The Dark Knight Returns (Miller)
en Watchmen (Gibbons). Maar met Give Me Liberty bewijst het
duo in 1990 dat ze nog steeds in staat zijn tot het maken
van grensverleggende en uiterst volwassen comics met een ongekende
diepgang.
Give Me Liberty gaat in de eerste
plaats over de weg naar volwassenheid en de strijd om onafhankelijkheid
tegen een achtergrond van corruptie, politieke intriges en
vergeten idealen. Maar die achtergrond wordt zo gedetailleerd
uitgewerkt, dat het bijna een plot op zich is en kan worden
gezien als een aanklacht tegen het toenmalige politieke klimaat,
de Amerikaanse drang tot het spelen van wereldwijde politiemacht
en het tekort aan betrokkenheid van het volk. De miniserie
bestrijkt zeventien jaar en laat zien hoe Amerika vanaf 1995
langzaamaan wordt omgevormd tot een heuse politiestaat, waarna
het land door politieke onmacht uiteenvalt en een nieuwe burgeroorlog
het gevolg is. Deze rode draad wordt in het hoofdverhaal verwerkt
door middel van korte televisiebeelden en complete artikelen
uit kranten en tijdschriften, hetgeen een bijzondere, extra
dimensie aan de miniserie geeft.
Centraal staat echter het leven van
Martha Washington. Het verhaal begint met haar geboorte in
1995 en laat zien hoe ze opgroeit in The Green, een blok huizen
zonder auto's en zonder straten, speciaal in het leven geroepen
voor de huisvesting van mensen met lage inkomens. Martha's
vader sterft een jaar na haar geboorte tijdens een protest
tegen The Green en die daad van verzet klinkt door in haar
verdere leven. Op haar dertiende doodt ze de moordenaar van
haar favoriete leraar, waarna ze in een psychiatrische inrichting
belandt. Als ze daar wordt ontslagen, meldt ze zich aan bij
PAX, het centrale leger van Amerika. Tijdens één
van haar eerste missies wordt ze naar Brazilië gestuurd,
waar ze het regenwoud moet beschermen tegen soldaten van Amerikaanse
hamburgerketens. Daar belandt ze echter midden in een web
van intriges als ze ontdekt dat haar luitenant Stanford Moretti
een deal met de vijand heeft gesloten. Martha steekt Moretti
neer, maar beide overleven de strijd.
Moretti zweert wraak en de rest van
de serie staat in het teken van de vete tussen deze twee hoofdpersonages.
In het jaar 2011 ziet Moretti zijn kans als Martha na een
geslaagde missie in de ruimte in het voor Amerikaanse troepen
verboden gebied rondom de Lundorf raffinaderij belandt; een
vervuild gebied dat door de president aan de Apaches is verkocht.
Hij speelt een hoog spel, maakt misbruik van de drankverslaving
van zijn president en zorgt ervoor dat het gebied van de Apaches
door een laserkanon in de ruimte wordt vernietigd. Dankzij
de telepathische Raggyann en de stoere Apache Wasserstein
ontkomt Martha ternauwernood aan een wisse dood. Terwijl Amerika
steeds verder uiteenvalt, bereikt het conflict tussen Moretti
en Martha een climax, opnieuw in het Braziliaanse regenwoud.
Moretti wordt gearresteerd op verdenking van moord en hoogverraad
en in zijn cel biedt Martha hem haar riem aan, waarna ze toekijkt
hoe hij zichzelf ophangt.
Hoewel het conflict tussen Martha
Washington en Stanford Moretti in feite vrij rechtlijnig is,
wordt het verhaal met name dankzij de vele bizarre subplots
nergens saai en zijn de onverwachte wendingen goed getimed
en tot in detail uitgewerkt. Vreemde, vaak eendimensionale
bijpersonages als de Surgeon General en president Rexall,
die na een aanval van Saoedi-Arabië niet meer is dan
een brein dat kunstmatig in leven wordt gehouden, geven Give
Me Liberty kleur. Tevens bevat Martha's leven veel zijsporen
die niet allemaal relevant zijn (zo wordt ze gehersenspoeld
door assistentes van de Surgeon General), maar die haar personage
wel de diepgang en de volwassenheid geven die het nodig heeft.
De schijven van de plot zorgen soms voor een chaotisch beeld
waarbij hoofdzaken niet langer van bijzaken kunnen worden
gescheiden, maar juist die vervreemding is waarschijnlijk
wat de makers Miller en Gibbons voor ogen stond. Dit vervreemdend
effect is niet alleen merkbaar in de manier van vertellen,
maar ook in de realistische dialogen en het gebruik van tekstkaders
waarin fragmentarische gedachten van Martha worden weergegeven.
Gibbons' tekenwerk sluit goed aan
bij de keiharde wereld die Miller met zijn verhaal heeft geschapen,
hoewel Gibbons zich net iets te veel bedient van de klare
lijn en een te realistische stijl om het gevoel van vervreemding
dat in de plot ligt voor honderd procent tot uiting te laten
komen. Het realisme in de tekeningen zorgt wel voor herkenbaarheid
en de personages worden akelig menselijk neergezet, zonder
de perfectionistische geliktheid die vandaag de dag de tekenstijlen
van zo veel jonge tekenaars kenmerkt. Daarbij komt dat Gibbons'
werk zeer consistent is, de lay-out functioneel en goed doordacht
is en op de juiste momenten wordt gespeeld met visuele metaforen
(bijvoorbeeld de jager en de prooi) en terugkerende motieven
(waaronder de verwonding aan het oog).
Give Me Liberty is een klassieker
en als zo vaak is het in de jaren daarna verschenen handjevol
miniseries dat voortbouwt op het origineel lang niet zo overtuigend
als deze eerste vier comics over Martha Washington. Bovendien
is Martha een personage dat tijdens haar reis van meisje naar
jonge vrouw in alle opzichten het citaat van Patrick Henry
uit het eerste deel belichaamt, waardoor sprake is van een
miniserie van epische proporties, compleet met een gezonde
dosis maatschappijkritiek en een duidelijke boodschap.
give me
liberty #1-4
- dark horse comics (full color, 48 pagina's) door:
frank miller & dave gibbons uitgegeven:
juni 1990 - april 1991