Mike Grell was begin jaren negentig
een naam die me weinig zei. Natuurlijk wist ik dat hij de
schrijver was van de DC comic Green Arrow, maar daar hield
het mee op. Toen Grell na het ontstaan van Image Comics zijn
nieuwste serie Shaman's Tears naar deze jonge uitgeverij bracht,
veroverde die comic een plekje op mijn lijst met favorieten.
De redenen daarvoor waren eenvoudig. Grells werk blonk uit
in verteltechnische hoogstandjes met een emotionele diepgang
die ik zelden had gezien en ook zijn nogal schetserige, realistische
tekenstijl mocht er zijn. Shaman's Tears hield het echter
niet lang uit en ook Maggie the Cat, het vervolg op die serie,
was geen lang leven beschoren. Daarna werd het lang stil rond
Grell en pas vorig jaar werd mijn interesse in zijn werk weer
aangewakkerd toen ik Jon Sable, Freelance ontdekte, de serie
van begin jaren tachtig waar het allemaal echt mee is begonnen.
Jon Sable, Freelance ging bij uitgeverij
First Comics in juni 1983 van start met Mike Grell als schrijver
en tekenaar. Meteen vanaf het eerste nummer wordt hoofdpersonage
Jon Sable zo menselijk mogelijk neergezet. Hij is niet perfect,
hij bouwt muren om zich heen en leeft vermomd met blonde pruik,
bril en snor een dubbelleven als B.B. Flemm, de schrijver
van kinderboeken. Zijn moeder was betrokken bij het verzet
tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar hij heeft haar nooit
gekend en tegen zijn vader heeft hij zich altijd afgezet.
Samen met zijn vrouw Elise McKenna wilde hij in Afrika een
bestaan opbouwen, maar die droom werd verstoord toen op wraak
beluste stropers zijn vrouw en zijn twee kinderen om het leven
brachten. Sinds die tijd leeft Jon een teruggetrokken bestaan
en verdient hij niet alleen geld met zijn boeken maar ook
met klusjes die het daglicht niet kunnen verdragen.
Gedurende de eerste twee jaar van
de serie is stukje bij beetje meer onthuld over het verleden
van Jon Sable. Tegelijkertijd heeft Grell een diverse cast
om zijn hoofdpersonage heen gecreëerd, waaronder uitgeefster
Eden Kendall, Jons oude kamergenoot Sonny Pratt en de illustratrice
van zijn boeken, Myke Blackmon. De verhalen zijn een mix van
actie, veel slimme plotwendingen en karakterisatie. Het driedelige
verhaal 'Homecoming,' in Jon Sable, Freelance #25 tot en met
27, vormt de kroon op deze eerste twee jaar en is wellicht
het hoogtepunt van de serie. In het weekend van zijn veertigste
verjaardag nodigt Jon zijn goede vriendin Myke uit voor een
vakantie in Vermont. Daar, met buiten een dik pak sneeuw en
voor het romantische haardvuur doet Jon haar zijn levensverhaal
uit de doeken. Hij vertelt Myke over zijn vader, over zijn
moeder en over hoe hij sinds de dood van zijn vrouw bang is
voor zijn eigen gevoelens. Na al deze onthullingen brokkelt
de muur om Jon af en sluiten hij en Myke elkaar hartstochtelijk
in de armen.
In feite gaat het driedelige verhaal
uit van een redelijk mager plot. Maar het is enerzijds het
boeiende relaas over Jons ouders en zijn jeugd en anderzijds
de zo oprechte manier waarop menselijke gevoelens in de comic
worden verwerkt waardoor deze nummers een goed voorbeeld zijn
van de intelligente manier waarop comics volwassen onderwerpen
op een overtuigende manier kunnen aansnijden. Vooral de wisselwerking
tussen Jon en Myke is buitengewoon boeiend en realistisch,
met goed getimede dialogen en een vertelstijl waarbij bewust
veel ruimte wordt gelaten voor de lezer om zelf conclusies
te trekken. Grells personages vertellen elkaar niet elke seconde
hoe ze zich voelen en analyseren de ander niet tot in het
oneindige, zoals vandaag de dag bij vooral veel comics van
Marvel het geval is, nee, Grells personages laten hun daden
spreken. En dat stiltes meer kunnen zeggen dan duizend woorden,
bewijst de laatste pagina van het verhaal. Als Jon zijn liefde
wil verklaren, antwoordt Myke met, "Shh. You don't have
to say it. I know."
Op het tekenwerk is het één
en ander aan te merken. Na de eerste twee jaar van de serie
werkte Grell aan veel projecten tegelijk en de tekeningen
leden daar zichtbaar onder. Zijn werk werd schetseriger en
in bepaalde opzichten onacceptabel minimalistisch. In Jon
Sable #25 tot en met 27 is dat gelukkig nog niet zo duidelijk
merkbaar, maar na deze delen is wel de weg ingeslagen die
er uiteindelijk toe zou leiden dat Grell moest stoppen met
het tekenen van zijn serie. Toch zijn de composities, de houdingen
en de gelaatsuitdrukkingen in deze zo belangrijke delen nog
altijd van zeer hoge kwaliteit, waarbij soms het verhaal meer
wordt verteld door de tekeningen dan door de tekst. Daar komt
bij dat deze overgangsfase in Grells stijl ook zo haar charmes
heeft; uit de rauwe tekeningen spreekt een emotie die door
de plot weerklinkt en het verhaal een extra dimensie geeft.
Jon Sable, Freelance #25 tot en met
27 vormen het keerpunt in de serie. Voorheen was Jon aan niemand
gebonden, werd hij van binnenuit verteerd door woede, verdriet
en pijn en hield hij iedereen op afstand. Nadat hij Myke in
zijn leven heeft toegelaten, heeft hij iemand om voor te leven
en dat maakt hem als personage opeens kwetsbaarder en geloofwaardiger.
Alleen al om die reden verdient dit trio nummers een compliment.
jon sable,
freelance #25-27
- first comics (full color, 32 pagina's) door:
mike grell uitgegeven: juni 1985 - augustus
1985