Tekenaar en schrijver Steve Ditko
had eind jaren zeventig een bescheiden succes met Shade, the
Changing Man. De serie ging over de gelijknamige bewoner van
de extradimensionale wereld Meta, die van moord en verraad
werd beschuldigd en op Aarde zijn onschuld wilde bewijzen.
Halverwege 1990 waagde het duo Peter Milligan en Chris Bachalo
een nieuwe poging met het personage Shade; zij namen de basis
van Ditko's werk als uitgangspunt en gaven daar een andere
draai aan. Bij hen werd Shade, the Changing Man geen mengeling
van superhelden en sciencefiction, het werd een serie over
bijzondere mensen in vreemde situaties. Een serie vol maatschappijkritiek,
zelfanalyse en levensbeschouwelijke vraagstukken. Het is niet
verwonderlijk dat deze comic begin 1993 onder de toen net
in het leven geroepen Vertigo imprint werd ondergebracht.
Schrijver Peter Milligan en de toen
nog relatief onbekende tekenaar Chris Bachalo hadden gedurende
de eerste twee jaar van de serie hun eigen ritme gevonden.
Shade komt na een bizarre reis op Aarde, waar hij het lichaam
van de ter dood veroordeelde Troy Grenzer overneemt op het
moment dat deze op de elektrische stoel zit. In het lichaam
van de moordzuchtige Grenzer krijgt hij met Kathy George te
maken met allerlei manifestaties van de Madness, een bizarre
macht die de realiteit kan vervormen en in enkele grote steden
voor levensgevaarlijke situaties zorgt. Tussen Shade en Kathy
bloeit een liefde op, ze krijgen gezelschap van de eigenzinnige
Lenny Shapiro en in de verhalen staan eigenlijk nooit de gebeurtenissen
maar de personages zelf centraal. Het zijn de dialogen, vol
subtiele verwijzingen, hints en emotionele lading, die de
plot voortstuwen, met de Madness als rode draad.
Shade, the Changing Man #26 is één
van de losstaande nummers uit de beginjaren van de serie.
Zoals gebruikelijk grijpen ook losstaande verhalen terug op
recente gebeurtenissen, hetgeen past in de visie van de serie.
De vertelling 'Lenny's Story' speelt zich vrijwel volledig
af in bed, waar Kathy en Lenny zojuist de gevoelens voor elkaar
hebben erkend en de gevolgen van deze ontwikkeling voor hun
relatie met Shade verkennen. Daar het verhaal door Lenny wordt
verteld, krijgt de lezer door middel van flashbacks nieuwe
inzichten in recente gebeurtenissen, waarmee Milligan op bijzonder
knappe wijze de subjectiviteit van de vertelster gebruikt
en een extra laag aan de plot toevoegt. Zo wordt onthuld dat
tijdens het verhaal 'The Road' meer tussen Kathy en Lenny
is gebeurd dan Shade wist. De vervreemdende manier waarop
dit middels claustrofobische flashbacks wordt bewerkstelligd,
geeft een goed beeld van Lenny's gedachtewereld. Dat Milligan
uitstekend uit de voeten kan met lichtzinnige, quasi-nonchalante
dialogen was al meer dan bekend, maar de overtuiging waarmee
hij Lenny's gedachten in tekstkaders weergeeft, is indrukwekkend
te noemen en benadert bijna het hoge niveau van meesterverteller
Neil Gaiman. Een groter compliment is ondenkbaar.
Bij het overdenken van hun daden sust
Lenny de twijfels van Kathy met een zondvloed van de voor
haar zo kenmerkende vreemde redeneringen en rare anekdotes,
waaronder een verhaal over haar oom die vroeger op haar paste
en elke nacht een uur geheel ontbloot naar de slapende Lenny
keek. Kathy blijft twijfelen en vraagt zich af of en zo ja,
hoe ze het Shade moet vertellen. De uitwisseling van argumenten
en ideeën komt echter tot een halt als blijkt dat de
deken waaronder de twee dames hebben gelegen geen echte deken
is: het is Shade, die langzaam de controle over zijn lichaam
verliest en een nieuwe gastheer nodig heeft. Kathy reageert
onthutst, Lenny doet er laconiek over, waardoor wordt onderstreept
hoe verschillend Milligan zijn personages kan neerzetten.
Niet elk stuk dialoog is relevant voor het verhaal, maar wel
voor de ontwikkeling van de personages en in dat opzicht is
dit nummer een geslaagde studie van menselijke emoties en
de onderliggende motivaties.
Tekenaar Chris Bachalo heeft tegen
de tijd dat Shade, the Changing Man #26 verschijnt zijn eigen
stijl gevonden. Gedurende het eerste jaar van de serie was
hij op zoek en dat leverde soms een onoverzichtelijk resultaat
op, maar in 'Lenny's Tale' is hij op zijn best. Hij speelt
met perspectief, wisselt visueel overdonderende composities
af met indringende close-ups en zet een vreemd sfeertje neer
dat perfect past bij het soort verhalen dat Milligan schrijft.
Met name de manier waarop hij de twee vrouwelijke hoofdpersonages
neerzet, is erg knap. Lenny en Kathy lijken namelijk zeer
sterk op elkaar, maar bij Bachalo hebben beide genoeg persoonlijke
trekjes waardoor ze zelfs in de close-ups nog herkenbaar zijn.
Kathy, met de altijd bezorgde en meelevende blik in haar ogen
en Lenny (het personage dat als uitgangspunt heeft gediend
voor de manier waarop Bachalo een jaar later Death zou tekenen)
als de koele kikker voor wie het leven niet meer is dan een
spannend avontuur. Het blijft jammer dat Bachalo deze stijl
inmiddels bijna volledig heeft verlaten.
Het opvallendste aan dit nummer is
dat de personages nauwelijks van hun plaats komen en dat de
diepgang uitsluitend door middel van dialogen wordt gerealiseerd.
Het is een techniek die Milligan vaker hanteert, maar Shade,
the Changing Man #26 is één van de beste voorbeelden
van hoe die stijl optimaal wordt benut. De comic bevat veel
tekst, er is veel te zien, maar dankzij het boeiende tekenwerk
van Bachalo, de intrigerende dialogen van Milligan en de aansprekende
personages is dat geen bezwaar. Voor de lezer die de serie
niet kent en houdt van overzichtelijke comics over superhelden,
is dit deel erg ontoegankelijk vanwege de technische foefjes
met flashbacks en personages die zelden echt zeggen wat ze
bedoelen. Is dat een bezwaar? Nee, eerder een compliment,
waarmee de kracht van dit nummer wordt benadrukt.
shade,
the changing man #26
- dc comics (full color, 32 pagina's) door:
peter milligan & chris bachalo uitgegeven:
augustus 1992