Schrijver Alan Moore had eind jaren
tachtig niets meer te bewijzen. Vooral met Watchmen had hij
laten zien dat comics met gemak kunnen treden buiten de grenzen
van de vooroordelen over eenvoudige verhalen, eendimensionale
personages en dom vermaak. Dankzij hem verlegde de superheldencomic
de grenzen, maar Moore verlegde in die periode ook zijn eigen
grenzen. Hij raakte gefascineerd door Jack the Ripper, de
seriemoordenaar die London aan het eind van de negentiende
eeuw onveilig maakte. In Eddie Campbell vond hij een tekenaar
die zijn fascinatie deelde en zo'n honderd jaar na de moorden
in Whitechapel kwam het duo met het eerste deel van hun epos
From Hell. Het zat hen niet mee en een paar maal werd van
uitgever veranderd, maar bijna tien jaar later voltooiden
Moore en Campbell hun werk.
In From Hell geeft Moore zijn visie
op de Whitechapel moorden. De basis wordt gelegd in de zomer
van 1884, als de incognito Britse prins Eddy een kind verwekt
bij Annie Crook. Haar vriendin Marie Kelly weet als kindermeisje
van deze baby hoe de vork in de steel zit en die informatie
gebruikt ze als zij en vier van haar vriendinnen (net als
zij allen prostituee) in de problemen belanden en om geld
verlegen zitten. Walter Sickert, een vriend van prins Eddy,
ontvangt een brief van Marie waarin ze uiteenzet dat ze de
informatie over het losbandige gedrag van de prins openbaar
zal maken als hij haar niet zo spoedig mogelijk een som geld
betaalt. Koningin Victoria wil een schandaal voorkomen en
geeft haar lijfarts William Gull de opdracht Marie Kelly en
haar collega's uit de weg te ruimen. Samen met zijn koetsier
John Netley vermoordt hij van augustus tot en met november
1888 Polly Nichols, Annie Chapman, Liz Stride, Kate Eddowes
(die slachtoffer werd omdat ze zich voordeed als Marie Kelly)
en uiteindelijk Marie Kelly. Het Britse koningshuis stopt
in samenwerking met Scotland Yard alles in de doofpot en Gull
sterft in 1896 in het gesticht St. Mary's.
De proloog en de eerste hoofdstukken
lezen allesbehalve gemakkelijk. Moore bouwt het verhaal uitgekookt
op en introduceert ogenschijnlijk lukraak allerlei personages
en situaties, waarbij de kruisverbanden lang niet altijd worden
verklaard. Daarbij is de vertelstijl zeer compact. Elke dialoog
is relevant en ondanks het archaïsche Engels wordt hiermee
een aparte sfeer neergezet die de vertelling een geheel eigen
ritme geeft. Pas zodra Gull de jacht op de vier prostituees
opent, wordt het verhaal veel rechtlijniger, zonder dat het
ten koste gaan van de diepgang. Marie Kelly en haar collega's
worden als ronde personages neergezet en met name Gulls karakter
wordt op boeiende manier uitgewerkt. In oktober 1887 wordt
hij getroffen door een beroerte en met dat als uitgangspunt
worden zijn groeiende psychose en zijn bizarre visioenen op
logische wijze in het verhaal verwerkt. Het hoogtepunt is
de moord op Marie Kelly, waarin vierendertig pagina's lang
bijna geen woord wordt gezegd en Gull het lichaam van Kelly
afgrijselijk toetakelt. Ook na de reeks moorden blijft de
plot boeien, als inspecteur Fred Abberline de waarheid boven
tafel wil krijgen maar wordt tegengewerkt door Scotland Yard.
In een comicwereld vol dynamische
helden en experimentele lay-outs is het krasserige tekenwerk
van Campbell een flinke overstap. Bovendien zit bijna tien
jaar tussen het eerste en het laatste deel, hetgeen op bepaalde
punten duidelijke stijlverschillen veroorzaakt. Voor de vertelling
over de gruweldaden in Whitechapel is het echter wel degelijk
een geschikte stijl. Het London van die tijd was immers grijs
en grauw en op dat punt slaat Campbell de spijker op de kop.
Zijn personages zijn niet knap, gespierd en tot in de puntjes
perfect; het zijn gewone mensen, compleet met eigenaardigheden
en oneffenheden. Het is even wennen, maar aangezien de tekeningen
vooral in de tweede helft van de serie zo goed bij het verhaal
aansluiten, mag dat geen bezwaar zijn. Voor een zo authentiek
mogelijke weergave van het oude London is veel research gedaan
en die arbeid werpt vruchten af.
Ieder nummer van From Hell is voorzien
van een appendix, waarin Moore alle gebruikte bronnen vermeldt
en aangeeft waar de werkelijkheid ophoudt en zijn fictie begint.
Verhaal en appendices vormen samen een overtuigend geheel,
hoewel Moore telkens benadrukt dat zijn theorie ook vooral
niet meer is dan slechts een theorie. Het is wel de theorie
die zich het beste leent voor een intrigerende vertelling
over vriendschap, verraad en een samenzwering tot op koninklijk
niveau. Alle personages en alle gebeurtenissen komen tot leven
in dit doorwrochte web van intriges dat van begin tot eind
de aandacht kan vasthouden. Critici noemen From Hell de beste
comic van de jaren negentig. Terecht. Losse delen zijn bijzonder
lastig te vinden, maar de bundeling van de serie (uitgegeven
door Eddie Campbell Comics) mag niet ontbreken in de boekenkast
van iedere zichzelf respecterende comiclezer.
from hell
#1-11
- kitchen sink press, ea (black & white, 48 pagina's)
door: alan moore & eddie campbell uitgegeven:
september 1989 - september 1998