Howard Chaykin en David Tischman zijn
de laatste jaren uitgegroeid tot een vast schrijversduo. Dat
het bevalt, blijkt uit het enthousiasme waarmee ze werken
aan de serie American Century. De precieze taakverdeling tussen
de schrijvers wordt doorgaans in het midden gelaten, maar
gebaseerd op het oude werk van vooral Chaykin mag toch heel
voorzichtig de conclusie worden getrokken, dat Chaykin zich
meer met de plot en Tischman zich meer met de dialogen bezighoudt.
Het resultaat is een archaïsche manier van vertellen,
die in dit tijdperk van realistische, met vlotte verwijzingen
naar moderne cultuur doorspekte dialogen des te meer opvalt.
Hierdoor is Barnum! voor beiden het
ideale project. De prachtig vormgegeven hardcover van Vertigo
(ook verkrijgbaar in slappe kaft) speelt zich namelijk af
in het Amerika van eind negentiende eeuw. 'Damn you, sir!'
klinkt het op een serieuze toon wanneer één
van de personages in een vuistgevecht belandt. Beter kan de
toon niet worden gezet. Uitgangspunt is Phineas Taylor Barnum,
het historische figuur dat furore heeft gemaakt met zijn circus
vol curieuze publiekstrekkers. Wanneer hij na een optreden
een aanslag op het leven van president Grover Cleveland verijdelt,
wordt hij benaderd door Kelly, de eerste vrouw in dienst van
de Amerikaanse geheime dienst. Wetenschapper Nikola Tesla
wil de westerse staten overnemen en Barnums rondreizende circus
is een prima dekmantel voor een groots tegenoffensief. Barnum,
nooit vies van avontuur, stemt in met het plan. Het wordt
een reis van kust naar kust, vol drama, verraad, actie en
humor.
Chaykin en Tischman baseren zich op
historische feiten. Waar mogelijk laten ze de realiteit echter
helemaal los en begeven ze zich op het vlak van pure fictie.
Zo zijn de jaartallen van het presidentschap van Cleveland
en de dood van Barnums vrouw Charity niet met elkaar verenigbaar
en heeft Barnum wel ooit Denver aangedaan, maar is hij daarna
niet meer verdergegaan naar de westkust. Ergens in het schemergebied
tussen feiten en fictie is voldoende ruimte gevonden voor
een ouderwets avonturenverhaal dat hier en daar ook wat maatschappijkritiek
bevat. De hoogdravende, soms stijve schrijfstijl past prima
bij het tijdsbeeld. Gesteund door dialogen die vandaag de
dag volstrekt idioot zouden zijn maar die de excentrieke negentiende-eeuwse
personages op het lijft zijn geschreven, wordt die sfeer in
zo goed als elke scène kracht bijgezet. Bovendien is
de cast dermate in balans, dat types als de Siamese tweeling
Chang en Eng, de sterke dwerg Colonel Dyna-Mite en dierentemmer
Primeva allen even relevant zijn voor de afwikkeling van de
plot. Ook Tesla schittert als doortrapte kwade genius.
Voor het tekenwerk is een beroep gedaan
op Niko Henrichon, voor wie Barnum! pas zijn tweede comic
is. Zijn stijl biedt een versimpeld realisme dat van een ongepolijst
randje is voorzien. Dit rauwe aspect maakt het meer dan geschikt
voor de wilde reis door het Amerika van toen, waarbij een
enigszins moderne stad met net zo veel flair wordt neergezet
als een oude cowboystad of een primitief Indianendorp. De
composities blijven aan de eenvoudige kant. Perspectief speels
zelfs nauwelijks een rol, behalve tijdens de spaarzame doch
aantrekkelijke spreads op gepaste punten in het verhaal. Dat
bijna elke pagina enkel bestaat uit pratende bovenlichamen
is echter geen groot bezwaar; dat wordt ondervangen door de
vlotte scènewisselingen waar een vertelling met zo'n
brede cast om vraagt. Overigens komen stijlvastheid en herkenbaarheid
van de personages ook geregeld in het geding, maar dat is
de charme van een relatief onervaren comictekenaar.
Barnum! is een hobbyproject. Het is
niet commercieel, zegt een gemiddelde comiclezer weinig en
is voorzien van een pittig prijskaartje. Met uitgave van deze
graphic novel profileert Vertigo zich dus wederom als voorvechter
van de alternatieve comic voor een wat ouder publiek. Dat
een project als dit op zo'n manier kan worden uitgebracht,
is een compliment waard. Daarbij leveren Chaykin, Tischman
en Henrichon een vermakelijk, afgerond avontuur af over een
simpeler tijdperk. De tegenstellingen tussen goed en slecht
zijn heerlijk zwart-wit en zelfs als het spannend wordt, voert
de onbekommerde humor de boventoon. P.T. Barnum in dienst
van de Secret Service; je moet het maar verzinnen! Met recht
'the greatest show on Earth.'
barnum!
- dc / vertigo (full color, 128 pagina's) door:
howard chaykin, david tischman & niko henrichon uitgegeven:
mei 2003