We schrijven begin jaren tachtig,
wanneer de klassieke superheldencomic aan onschuldigheid inboet.
Een paar jaar later zouden de moderne meesterwerken Watchmen
en The Dark Knight Returns grof het mes zetten in het zorgeloze
wereldbeeld van gekostumeerde helden die de boosaardige schurken
een halt toeroepen, maar ook in 1983 is het naïeve denken
in helder gescheiden zwart en wit al geen gemeengoed meer
onder comicmakers. Chris Claremont en John Byrne waren daar
met hun Uncanny X-Men reeds intelligent op ingesprongen en
dat moet Byrne naar meer hebben gesmaakt.
Zo kwam het tot Alpha Flight, met
in de hoofdrol het gelijknamige Canadese team. Byrne, een
Canadees, had de personages bedacht als sparringpartners voor
de X-Men en ontdekte dat dit team onder meer vanwege de link
met het verleden van de toen al populaire Wolverine op een
brede basis onder de fans kon rekenen. Genoeg voor een maandelijkse
comic. In het eerste jaar van hun eigen serie roeit Byrne
echter brutaal tegen de stroom in. Alpha Flight wordt al in
het eerste nummer door de Canadese overheid op straat geschopt,
de tegenstrijdige persoonlijkheden zorgen voor onhoudbare
situaties en na een half dozijn delen waarin de leden een
soloavontuur beleven, is de conclusie gerechtvaardigd, dat
Alpha Flight slechts in theorie een team is. Het is een aanpak
die Byrne gedurende de achtentwintig door hem zowel geschreven
als getekende nummers volhoudt. Gemiddeld eens per jaar komt
het team samen, meestal wanneer de dreiging te groot is voor
een individueel teamlid.
Ironisch genoeg betekende zo'n samenkomst
meestal automatisch de dood van een hoofdpersonage. Byrne
had geen lak aan status-quo of continuïteit, want daarvoor
was hij zelf een te groot liefhebber van het medium, maar
hij was zeker toen een maker die tegen de verwachting in durfde
te gaan. Alpha Flight #12 is een goed voorbeeld; een dik nummer
waarin het team voor het eerst sinds hun eerste avontuur samenkomt.
Ze nemen het op tegen Omega Flight, een door Jerry Jaxon verzamelde
groep voormalige leden van Beta en Gamma Flight, die na het
definitief opdrogen van de overheidssubsidies een appeltje
willen schillen met Alpha-leider James MacDonald Hudson. Ondanks
de problemen waar de leden van Alpha mee kampen (Aurora lijdt
aan een gespleten persoonlijkheid, Sasquatch vecht tegen het
monster in zichzelf, Snowbird is niet menselijk en Northstars
arrogantie wordt alleen overtroffen door zijn afkeer van het
team) is Omega geen partij voor de ervaren helden. Hun overwinning
is een Pyrrusoverwinning, want een beschadigd kostuum kost
James Hudson zijn leven.
Het tekenwerk van Byrne is minimalistisch.
Dat is begrijpelijk, want naast de reeks Alpha Flight schreef
en tekende hij op dat moment ook nog Fantastic Four. In dergelijke
gevallen wordt het eerst bezuinigd op de achtergronden, die
in Byrne's geval bestaan uit of één enkele kleur
of wat eenvoudige lijnen. Gelukkig lijden de personages daar
niet onder. In tegendeel, de diversiteit aan karakters wordt
enkel onderstreept door de diversiteit aan subtiele elementen
als lichaamstaal en lichaamsbouw. Niet iedereen is gespierd
of rondborstig en in combinatie met de simpele, effectieve
kostuums vertellen de tekeningen vaak net zo veel als de misschien
iets te overdadige teksten. Tevens wordt bewezen, dat een
realistische stijl en erg dynamische poses elkaar niet bijten.
Hoe overweldigend de actie soms ook is, nergens worden concessies
gedaan op het punt van de herkenbaarheid. Dat is op en top
de Byrne van de jaren tachtig.
Alpha Flight #12 is een comic die
op de rand staat van de cultuuromslag. In de kern is het een
superheldencomic, maar dankzij enkele gedurfde keuzes neemt
het tegelijk afstand van de toen geldende conventies van het
genre. Met personages die elkaar niet kunnen uitstaan en slechts
uit eigenbelang willen samenwerken, heeft Byrne een paar jaar
lang enerverende avonturen verteld. Dit nummer is een hoogtepunt,
daar het een mooie mengeling is van de onbevangen zorgeloosheid
van de jaren zeventig en de veel grimmiger superheldentragiek
van de jaren tachtig. Het is tevens één van
de laatste hoogtepunten voor Byrne, die nu, twintig jaar later,
creatief nauwelijks meer kan vernieuwen. Alpha Flight is misschien
wel zijn puurste, boeiendste creatie ooit geweest.
alpha
flight #12
- marvel comics (full color, 32 pagina's) door:
john byrne uitgegeven: juli 1984