De door Fantagraphics Books uitgegeven
graphic novel Mail Order Bride is niet zomaar een klassiek
romantisch verhaal. Dik tweehonderd vijftig pagina's lang
laat schrijver en tekenaar Mark Kalesniko zien hoe twee verschillende
mensen uit twee verschillende werelden langs elkaar heen leven,
maar tegelijkertijd toch niet zonder elkaar kunnen. Het is
een indringende vertelling over naïeve vooroordelen,
die op confronterende wijze blootlegt hoe onverenigbaarheid
de drang naar vrijheid en de behoefte aan liefde kunnen zijn.
Bovenal gaat Mail Order Bride over het menselijke gedrag in
al zijn irrationele doch herkenbare onvoorspelbaarheid.
De basis van het verhaal wordt gevormd
door het huwelijk tussen Kyung Seo en Monty Wheeler. Hij is
negenendertig, eigenaar van een comicwinkel in het Canadese
dorp Bandini, trots op zijn status als nerd. Zij is een postorderbruid,
oorspronkelijk afkomstig uit Korea maar zo vlot verwesterd
dat ze tot Monty's nauwelijks bedekte teleurstelling zo goed
als accentloos Engels spreekt. Al op het vliegveld, waar de
twee elkaar ontmoeten, wordt duidelijk dat ze eigenlijk niets
gemeen hebben, maar Monty heeft voor de bruid betaald en dus
vervult een moreel verplichte Kyung haar taken. Wanneer Kyung
het slaafse bestaan in de comicwinkel zat is, slaat ze haar
vleugels uit. Ze zoekt haar toevlucht in de kunst, daarbij
onder meer gesteund door Eve, een vrijgevochten fotografe
die geen blad voor haar mond neemt en Kyung leert dat ze voor
zichzelf moet opkomen. De jacht naar eigen vrijheid krijgt
sadistische trekjes. Het wachten is tot de bom barst.
Kalesniko heeft gekozen voor een enigszins
fragmentarische vertelstijl. De diverse scènes vormen
doorkijkjes in het leven van Monty en Kyung, korte episodes
in de gedaante van een anekdote, waardoor het verstrijken
van de tijd soms ongemerkt gaat. Hoe natuurlijk de dialogen
ook klinken, het scenario is op zijn best wanneer de personages
zwijgen. Tekenend is bijvoorbeeld het verschil in hoe Monty
en Kyung met de eenzaamheid omgaan. De één ervaart
het als beklemmend, de ander ervaart het als een bevrijding.
In beide gevallen is echter sprake van een onthechting van
het ideaalbeeld of, in het verlengde daarvan, vervreemding
van de realiteit. Deze botsende karakters worden van het begin
tot het eind scherp tegen elkaar afgezet, zodat de climax,
absurd en vol overdreven catharsis, in feite niet meer dan
heel logisch is. Niet elke romance eindigt met de twee geliefden
in elkaars armen. Monty en Kyung worden in hun manipulaties
van de ander uiteindelijk zelfs zo onsympathiek, dat het als
gerechtigheid voelt. 'Onsympathiek' betekent overigens nog
niet 'onbegrijpelijk.' Kalesniko heeft dat goed begrepen.
Het stilistische tekenwerk verraadt
een achtergrond in de tekenfilmwereld. Voor de achtergronden
gebruikt Kalesniko een fotorealistische stijl, terwijl de
hoofdrolspelers een zekere abstractie kennen. Vooral Monty,
met zijn lange gezicht en treurige blik, is een karikatuur.
De emoties laten zich gemakkelijk van zijn gezicht lezen,
wat verderop in het verhaal steeds belangrijker wordt voor
het niveau van het drama. Zelfs de strakke lay-out draagt
daaraan bij. De doorgaans in vier stroken onderverdeelde pagina's
hebben iets weg van een storyboard; de composities zijn zo
vloeiend, dat een zwijgende herhaling of inzoomen op een detail
meer zegt dan in woorden kan worden uitgedrukt. Misschien
dat de aandacht voor blote lichamen tegen het obsessieve aan
is, maar als metafoor voor seksuele vrijheid is het wel degelijk
een integraal deel van de symboliek die vanaf de allereerste
pagina als een rode draad door het verhaal loopt. Het is functioneel,
niet opwindend.
In essentie gaat Mail Order Bride
over de verkeerde verwachtingen die twee mensen van elkaar
kunnen hebben. Monty voldoet niet aan de verwachtingen van
Kyung, maar omdat zij ook niet aan zijn verwachtingen voldoet,
raken ze verstrikt in hun eigen verlangens. Wie gelijk aan
zijn kant heeft, doet dan niet meer terzake. Ze zijn op elkaar
aangewezen, tot elkaar veroordeeld, omdat het elkaar loslaten
een stap is die ze domweg niet durven nemen. 'Kopjangi,' het
verticaal op de cover afgedrukte Koreaanse woord voor lafaard,
is niet voor niets van toepassing op zowel de postorderbruid
als de comicnerd.
mail order
bride
- fantagraphics books (black & white, 264 pagina's) door:
mark kalesniko uitgegeven: februari 2001