Het door de in het Canadese Quebec
geboren Michel Rabagliati geschreven en getekende Paul Has
A Summer Job is een semi-autobiografische graphic novel over
universele thema's als volwassen worden, vriendschap en eerste
liefde. Aangezien het daarnaast in dezelfde periode is verschenen
als Blankets, is de vergelijking met het alom geprezen, vuistdikke
boekwerk vrij snel gemaakt. De universele thema's zijn echter
slechts de uitgangspunten, die door Rabagliati op zijn eigen
manier worden ingevuld. Hij neemt de lezer mee terug naar
het jaar 1979 en volgt Paul, het hoofdpersonage uit zijn eerste
werk Paul In The Country, op de reis naar volwassenheid.
Wanneer we kennismaken met titelpersonage
Paul, is hij werkzaam bij een plaatselijke drukkerij. Hij
is van school gegaan omdat hij vanwege zijn te lage cijfers
niet mee mocht werken aan project dat hij zelf had georganiseerd
en het is die driftige inslag die hem op het werk tot een
buitenstaander maakt. Hij mag voor zijn collega's de koffie
en broodjes halen, waarna hij zijn eigen lunch vervolgens
in zijn eentje eet. Zijn ouders willen hem steunen, maar de
achttienjarige Paul is zo koppig, dat hij dat niet kan accepteren.
Wanneer hij door een kennis wordt gevraagd als een begeleider
van een zomerkamp voor minderbedeelde kinderen, zegt hij dus
snel ja. Hoewel hij moeite heeft met de plotseling zo vrije
levensstijl en zich de eerste dagen absoluut niet op zijn
plek voelt tussen de andere begeleiders, in het bijzonder
zijn collega Annie, neemt Paul langzaamaan zijn verantwoordelijkheden
en zet hij de eerste stap van schuchtere jongen naar volwassen
man.
Rabagliati is een Franstalige Canadees,
vandaar dat het verhaal voor deze uitgave naar het Engels
is vertaald. Het probleem bij vertalingen is, dat bijna altijd
iets verloren gaat van de nuances in de oorspronkelijke tekst.
Misschien is dat ook de reden, dat het verhaal even op gang
moet komen. Het lijkt net of de verteller zoekt naar de juiste
toon, die pas wordt gevonden zodra Paul intensiever gaat optrekken
met de rest van het team begeleiders. Een andere complicatie
is, dat Paul niet bepaald een sympathiek hoofdpersonage is.
Van zijn driftbuien tot zijn passieve houding; zelfs zodra
de eerste groep kinderen in het kampeergebied zijn aangekomen,
blijft hij een naïeve eenling die liever zeurt dan eens
de mouwen opstroopt. Natuurlijk zorgt dit voor een scherper
contrast in zijn persoonlijke groei, zeker wanneer het kleine
meisje Marie zijn hart laat smelten en hij vervolgens zijn
gevoelens voor Annie beantwoord ziet, maar het mist hierdoor
te vaak aan emotionele impact. Gelukkig gaat het niet alleen
om diepere emoties: humor, kattenkwaad en avontuur spelen
op de juiste momenten een net zo belangrijke rol.
De gehanteerde tekenstijl is beïnvloed
en misschien tevens geïnspireerd door de Franse stripalbums
die Rabagliati als kind al las. Zo bestaan gezichten uit simpele
vormen, met een enkele lijn voor de neus, ogen en mond, waardoor
de indruk ontstaat dat de tekeningen ietwat cartoonesk zijn
voor de gekozen onderwerpen. Ook perspectief, lichaamshoudingen
en composities zijn simpel, op het houterige af. In al hun
overdreven eenvoud zijn de personages echter altijd herkenbaar.
Op dat punt is Rabagliati's ervaring als grafisch ontwerper
zichtbaar: met een kinderlijke stijl kan hij dankzij de effectieve
verteltechniek zijn hoofdrolspelers daadwerkelijk tot leven
laten komen. Het is spijtig dat de eenvoud in het begin veel
afleidt, zodat het beeld van de onsympathieke Paul te lang
blijft hangen, maar uiteindelijk is de stijlkeuze zeker gerechtvaardigd.
Meer realisme zou immers enkel meer afleiding hebben betekend,
wat afbreuk aan het verhaal zou hebben gedaan.
Zoals gezegd, is Paul Has A Summer
Job een eigenzinnige, persoonlijke invulling van universele
thema's. Rabagliati behandelt geen vernieuwende onderwerpen,
ontwijkt geen enkel pubercliché en doorspekt zijn werk
met nostalgische zelfreflectie. Dat is waarschijnlijk de bedoeling,
want binnen de beperkingen van het genre levert hij een goed
en oprecht verteld verhaal af dat, al duurt het voor het op
gang komt, toch kan ontroeren. Is het daarmee de Canadese
Blankets? Nee, daarvoor mist het de gecompliceerde gelaagdheid
en serene sfeer (plus een paar honderd pagina's). Dit is Rabagliati's
verhaal, zowel universeel als uniek persoonlijk.
paul has
a summer job
- drawn & quarterly (black & white, 152 pagina's)
door: michel rabagliati uitgegeven:
maart 2003