In april 2003 ontsnapten tijdens de
bombardementen op de stad vier leeuwen uit de dierentuin van
Baghdad. Dat is de op ware feiten gebaseerde kern van de door
Brian K. Vaughan geschreven en Niko Henrichon getekende hardcover
graphic novel Pride of Baghdad, uitgebracht bij DC Comics
onder de imprint Vertigo. Vaughan, die bekend is om zijn emotioneel
aangrijpende werk met menselijke en herkenbare personages,
wijkt daarbij wel heel nadrukkelijk af van de gebruikelijke
patronen: de hoofdpersonages zijn pratende dieren. Pas aan
het eind krijgen mensen een rol, maar zelfs dan blijven het
decorstukken en krijgen ze geen gezicht. De dieren, daar gaat
het om.
"The sky is falling!" roept
een vogel aan het begin van het verhaal tegen Zill, een leeuw
die zich in eerste instantie aan de vogel ergert, maar al
snel beseft dat het beestje gelijk heeft. Vliegtuigen scheren
over Baghdad, de verzorgers vluchten nadat ze snel wat eten
in de dierenverblijven hebben gegooid en een voltreffer gedurende
het bombardement betekent het begin van een bijzonder avontuur
voor Zill, zijn zoontje Ali en de leeuwinnen Noor en Safa.
Nadat die leeuwen hebben toegekeken hoe andere dieren op de
vlucht slaan en kleine Ali uit handen hebben moeten redden
van een groepje apen, trekken ze de stad in. Voor de oudere
leeuwen, die ooit vrijheid hebben gekend, is het een opwindende
ervaring, terwijl het voor de kleine en nog naïeve Ali
vooral een ontdekkingstocht is. Opgejaagd door grote tanks
belanden ze in het centrum van Baghdad, waar in een groot
paleis een onverwacht, sadistisch en vooral erg groot gevaar
wacht. En aan het eind van de rit lonkt het mooie uitzicht
waar ze al jaren over droomden: de horizon.
Ondanks de afwezigheid van mensen
worden de dieren zo neergezet, dat de lezer zich met hen kan
identificeren. Dit overigens zonder dat de leeuwen en de andere
dieren verworden tot menselijke karakters die toevallig de
vorm van een dier hebben. Alleen al de vier hoofdpersonages
hebben sterk verschillende persoonlijkheden en die passen
ook nog eens prima in de belevingswereld van een leeuw, in
hoe een leeuw de wereld bekijkt. Vaughan kan dat met zijn
vlot geschreven scenario overbrengen en dat is knap, temeer
omdat hij dit tevens doet met andere dieren, waaronder apen
en een schildpad die een vergelijking trekt met de vorige
keer dat hier in Irak werd gevochten. Aan diepgang geen gebrek,
want hoewel de leeuwen realistisch denken in termen van voedsel
en vrijheid, hebben ze wel degelijk moreel besef. Een dode
inwoner van de stad wordt bijvoorbeeld niet opgegeten uit
een gevoel van loyaliteit; deze leeuwen hebben de mens al
die jaren immers als verzorgers meegemaakt. Ook kleine Ali
krijgt vorm zonder dat de clichés over opstandige kinderen
opspelen en alles in een vervelend perspectief zetten, zoals
elders wel vaak gebeurt.
Tekenaar Henrichon liet ongeveer drie
jaar geleden voor het laatst van zich horen. Toen verzorgde
hij de verrassend leuke graphic novel Barnum!, wat overigens
pas zijn tweede comic was. In de tussenliggende jaren is zijn
stijl met grote sprongen vooruitgegaan. Waar hij in Barnum!
moest terugvallen op een versimpeld realisme met ongepolijste
lijnen, is zijn werk nu volwassener. Zijn stijl is nog altijd
relatief eenvoudig, maar hij heeft meer oog voor details,
voor subtiliteiten in de altijd moeilijk vorm te geven gelaatsuitdrukkingen
van de dieren en vooral voor de sfeer van het verhaal. Vaughan
heeft een echt avonturenverhaal gecreëerd, de leeuwen
trekken van de ene naar de andere locatie zonder dat het geforceerd
voelt en dat komt voor een groot deel voor rekening van het
tekenwerk. Henrichon wisselt panorama's af met effectieve
close-ups, stuk voor stuk ingekleurd met pasteltinten die
het eindresultaat iets uitnodigends geven, precies dat zachte,
sprookjesachtige gevoel tussen de regels geeft.
Het knappe aan Pride of Baghdad is
niet alleen dat de dieren als echte dieren worden neergezet
terwijl ze toch een vorm van menselijkheid in hun karakter
hebben, het is dat de oorlog in Irak wordt benaderd vanuit
een perspectief dat in geen enkele vorm een politieke aanklacht
is. Hoe gemakkelijk dat ook zou zijn geweest, ook de oorlog
wordt bezien vanuit dierenogen. Wanneer Ali aan een schildpad
vraagt waarom die mensen dan vechten, is het antwoord, "Damned
if I know, son. Damned if I care." Daarmee is deze graphic
novel een modern sprookje over wilde dieren die ook in barre
omstandigheden kunnen blijven dromen over vrijheid, een gevulde
maag en vooral die horizon.
pride
of baghdad
- dc / vertigo (full color, 136 pagina's) door:
brian k vaughan & niko henrichon uitgegeven:
september 2006