Van de broers Hernandez, samen verantwoordelijk
voor cultklassieker Love and Rockets, is het Gilbert die deze
laatste jaren de meeste uitstapjes naar uitgeverijen in de
mainstream maakt. Dat wil echter nog niet zeggen, dat hij
hiermee zijn roots verloochent, want of het nu bij DC Comics
of Dark Horse is, zijn werk blijft herkenbaar in de drang
naar maatschappijkritiek. Ook in Speak of the Devil, een zesdelige
miniserie uitgegeven door Dark Horse, overheerst zijn cynische
blik op de moderne samenleving. Deze keer gaat hij bovendien
een stapje verder, want naast het cynisme overgiet hij zijn
verhaal met een onverbiddelijke dosis nihilisme, wanhoop en
sadisme.
In een rustig dorpje worden bewoners
tijdens de nachtelijke uren opgeschrikt door een gluurder,
een watervlug iemand die gehuld in zwarte kleding en een humorloos
grijnzend duivelsmasker door de kieren van gordijnen naar
binnen kijkt. Ook Walter Castillo, een gescheiden man die
onlangs is getrouwd met zijn nieuwe liefde Linda, wordt op
deze manier bespied. Wat hij niet weet, is dat de plaatselijke
gluurder Val Castillo is, zijn dochter uit een eerder huwelijk.
Val doet fanatiek aan turnen, geniet stiekem van de aandacht
van haar beste lesbische vriendin Patty en hangt in haar vrije
uren samen met haar al net zo rusteloze vrienden rond op de
begraafplaats. Wanneer goede vriend Paul haar geheim ontdekt,
schrikt hem dat niet af. In tegendeel, hij bewondert dat Val
zich afzet tegen de maatschappelijke normen. Helaas blijkt
snel, dat bij Val van die normen niets overblijft: ze slaat
aan het moorden. Eerst alleen de mensen die het volgens haar
verdienen, daarna om het even wie.
Het verhaal kent een wonderlijke structuur.
Wat begint als puur een analyse van ontevreden jeugd, verandert
na het derde hoofdstuk ineens in een wilde achtbaanrit van
grof geweld en losbandige seks. De subtiliteit van het begin
verdwijnt daardoor naar de achtergrond. Zodra Val haar eerste
moord heeft gepleegd en beseft hoe gemakkelijk dat is en hoe
weinig dit alles haar doet, sleurt ze eerst Paul mee op het
moreel hellende vlak en vervolgens ook nog haar stiefmoeder
Linda, die zo voor een ongemakkelijke driehoeksverhouding
zorgt. Val weekt zichzelf los van haar oude leven, symbolisch
gevangen door het missen van een belangrijk turntoernooi,
Paul is de klassieke meeloper met een groot jeugdtrauma en
Linda beseft door de gluurder dat ze in haar huidige situatie
eigenlijk altijd een rol speelt. Twee keer een zucht naar
vrijheid plus eenmaal een totaal gebrek aan moraliteit staat
in het verhaal van Hernandez gelijk aan een luguber noodlotsavontuur
dat, door het uiterst efficiënt gebruik van dialogen,
soms net te kort door de bocht wil gaan. Hierdoor ontbreekt
het aan diepgang, hier en daar met onbedoeld karikaturale
gevolgen.
Waar het tekenwerk van broer Jaime
wordt gekenmerkt door een elegante zwierigheid, is Gilbert
altijd de maker geweest met de ietwat overdreven en ietwat
statische stijl. Ook hier worden vrouwelijke personages neergezet
met een taille zo dun als hun nek en heupen die zeker twee
keer zo breed zijn als hun schouders, een lichaamsbouw die
overigens helemaal verdwijnt wanneer Val en later ook Linda
hun duivelskostuums aantrekken. Het statische aspect wordt
echter slim gebruikt in de cinematografische opzet van scènes,
waarbij vooral de tekstloze delen zorgvuldig en met sfeervolle
schaduwen en zwarte vlakken worden gechoreografeerd. Perspectief
is zeker niet de sterkste kant, maar dat wordt verbloemd door
de vele vooraangezichten en krachtige poses. Hernandez is
expliciet, in zowel de seks als de moorden, en zelfs daar
vindt hij ruimte voor thema's en symboliek: in een serie over
een gluurder kan het geen toeval zijn, dat de slachtoffers
van Val allemaal een mes in de ogen krijgen.
Speak of the Devil staat niet toe,
dat de lezers een blik in de hoofden van de hoofdpersonages
werpen. Deels is dat door de zeer bondige dialogen, die een
enkele keer lezen als kortschrift, deels is het opzet. Val
is iemand die niet te begrijpen ís. Toch is dat geen
verklaring voor de steekjes die Hernandez laat vallen. Daarvoor
is het contrast tussen de eerste en tweede helft te groot
en is het moreel verval van de personages niet overtuigend
genoeg verklaard. De herkenbare rusteloosheid van tieners
is onvoldoende basis voor het meeleven van de lezer. Niettemin
is deze miniserie een fascinerend project dat uitnodigt tot
meerdere malen herlezen.
speak
of the devil #1-6
- dark horse comics (black & white, 24 pagina's) door:
gilbert hernandez uitgegeven: juli 2007 -
mei 2008