Goed vertalen is een lastig werkje.
Ik kan het weten, want ik vertaal al zo'n negen jaar Amerikaanse
comics. Kan me nog goed herinneren hoe ik toen met knikkende
knieën mijn eerste paar vertalingen inleverde. Zelf wist
ik natuurlijk ook dat het bagger was, maar op dat moment kon
ik niet beter. Vandaag de dag lach ik me helemaal scheel bij
het teruglezen van mijn eerste vertaalde comics. Het is een
wonder dat ik daar ooit geld voor heb gekregen en het is een
veel groter wonder dat die oplagen nooit ritueel zijn verbrand.
Onlangs pakte ik bij een Amsterdamse
stripwinkel de vertaalde editie van jouw serie van de planken.
Toen ik dat op mijn gemak doorbladerde en hier en daar een
pagina las, moest ik opeens terugdenken aan die allereerste
vertalingen van mij. De titel al! Vreemdelingen in het Paradijs.
Dan heb je het volgens mij niet helemaal begrepen. Ja, dat
betekent het letterlijk, maar het bekt voor geen meter en
het mist de poëtische klank van het origineel. Een letterlijke
vertaling is een teken van gemakzucht, onkunde of onwetendheid.
In dit geval vermoed ik alledrie, want wat ik van de rest
van de Nederlandse editie heb meegekregen, was niet echt beter.
Goed, ik snap dat je weinig invloed
kunt uitoefenen op hoe het eindproduct eruit komt te zien.
Jij en Robyn hebben de licentie verleend en de rest mag grotendeels
naar eigen inzicht worden ingevuld. De manier van drukken,
de lettering, de vertaling, de manier van verspreiding; noem
maar op. Maar toch, als vervolgens een vertaling in de winkels
komt waar jij je als geestelijk vader voor kunt of moet schamen,
moet een batterij aan belletjes gaan rinkelen. Als ik jou
was, zou ik harde garanties eisen. Kwaliteitscontrole. Directe
inmenging gedurende het productieproces. Geen pagina mag de
deur meer uit zonder dat jij persoonlijk een handtekening
onder de fax hebt gezet.
Een prima eerste stap lijkt me het
eigenhandig aanstellen van een andere, bij voorkeur goede
vertaler. Iemand met ervaring. Iemand met gevoel voor taal.
Ik ken nog wel iemand.
Vervolgens moet je misschien eens
nadenken over een andere uitgever. Zo'n particulier bijbeunende
stripwinkel uit Leiden is natuurlijk hartstikke leuk en authentiek
ambachtelijk, maar iemand als jij moet boven dat soort uit
de hand gelopen initiatieven staan. Pak het groot aan, schrijf
de voltallige Nederlandse stripwereld een lange brief, gebruik
desnoods de wereldwijde verkoopcijfers van je serie als bijlage
en laat Robyn die stripbazen dagelijks telefonisch lastigvallen.
Guerrillatactieken.
Als klap op de vuurpijl heb ik een
idee. Waarom sponsoren jullie niet voor een half miljoen de
naam van het zoontje van dat Amerikaanse echtpaar dat deze
week in het nieuws is? Even naar eBay en een paar klikken
later heb je de naam van dat jochie gekocht. Een kind dat
SIP heet. Geweldig. Sleur hem mee tijdens een signeersessie
en wedden dat de Nederlandse uitgeverijen voor je in de rij
staan?