Een comic vertalen, hoe gaat dat?
Natuurlijk heeft iedere vertaler zijn eigen stijl en zijn
eigen manier van aangeven welke tekst nu in welke balloon
moet, maar uiteindelijk komt toch veel op hetzelfde neer.
Hieronder volgt een korte blik achter de schermen bij het
vertalen van een comic.
voorbereiding
Verreweg het belangrijkste onderdeel
van de voorbereiding, is het lezen van de comic die moet worden
vertaald. Als je niet goed weet waar het verhaal over gaat,
mis je bepaalde verwijzingen en maak je fouten die je naderhand
weer moet verbeteren. Het vertalen van een comic waarvan je
weet hoe die afloopt, is altijd handiger omdat je meer inzicht
hebt in de gebeurtenissen en de personages. Dit is zeker het
geval als het verhaal mysterieuze subplots kent en als personages
in allerlei raadselen praten, zoals in de eerste delen van
Sam and Twitch in Image Special.
Daarna worden de pagina's genummerd.
Afhankelijk van de beschikbaarheid van Amerikaanse exemplaren
gebeurt dit nummeren op de comics zelf of op kopieën
daarvan. Zelf werk ik bijna uitsluitend met kopieën,
omdat vandaag de dag elke comic wel gebruik maakt van full-bleed
pagina's. Paginanummers vallen daarop weg, terwijl je op een
velletje A4 er nog altijd een mooie witte strook onderaan
voor hebt. Een bijkomend voordeel is, dat de kopieën
zo licht zijn, dat ook het nummeren van de balloons een stuk
makkelijker wordt. Deze balloons worden per pagina genummerd.
Een nieuwe pagina begint derhalve altijd opnieuw met een balloon
nummer 1, zelfs als het om een spread van twee pagina's gaat.
vertalen
Na de voorbereiding begint het echte
werk: het vertalen. In eerste instantie komt dat simpelweg
neer op het omzetten van het Engels naar Nederlands. Vertaal
je echter woord voor woord letterlijk, dan leest dat in het
Nederlands te houterig en dat is niet bepaald de bedoeling.
Sommige vertalers blijven de oorspronkelijke tekst trouw,
andere wijken iets meer af en leggen de nadruk op de inhoud
van hetgeen wordt gezegd. Daarnaast moeten de dialogen ook
passen bij het personage. De meeste series bij Juniorpress
worden nog steeds door dezelfde mensen vertaald, terwijl die
Amerikaanse series meerdere malen van schrijver zijn gewisseld.
Op die manier weet een vertaler vaak beter hoe een bepaald
personage iets zou zeggen, hetgeen ervoor zorgt dat je soms
wel wat vrijer moet vertalen.
Als vertaler moet je ook altijd oppassen
voor fouten in de Amerikaanse tekst. Vooral bij comics van
Top Cow, maar af en toe ook bij sommige andere series, duiken
vaak interne en externe inconsistenties op. Een interne inconsistentie
is bijvoorbeeld het zonder enige reden plotseling veranderen
van een naam of plaats. Zo werd de tweelingzus van Jackie
Estacado in The Darkness eerst Capri genoemd, terwijl enkele
nummers later over Capris werd gesproken. Het is duidelijk
dat deze inconsistentie tijdens het vertalen netjes moet worden
weggepoetst. Een externe inconsistentie bestaat eruit dat
de schrijver van de comic zijn of haar huiswerk niet heeft
gedaan en bijvoorbeeld historische feiten in een verkeerd
jaar plaatst. Ook dit komt vaker voor dan je denkt.
Tenslotte moet de Nederlandse tekst
in de balloons en tekstkaders passen. Aangezien Nederlands
niet zo kort en bondig is als Engels, levert dit nogal eens
problemen op. Zelf visualiseer ik altijd zo goed en zo kwaad
het kan de tekst op de plek waar die moet komen. Dat voorkomt
slordige oplossingen die door de letteraar moeten worden gebruikt
bij een teveel aan tekst, zoals het gebruiken van een kleinere
letter. Is de vertaling eenmaal gereed, dan volgt natuurlijk
nog een nakijkronde. Zelf print ik de vertaling altijd één
keer uit en lees alles goed na, waarna ik eventuele correcties
de dag erna doorvoer. Dan nog eenmaal een spellingcontrole
en de vertaling kan de deur uit.
Uiteindelijk wordt de vertaling ofwel
op schijfje ofwel via e-mail ingeleverd (tegenwoordig gebeurt
dat uitsluitend in Word), waarna het op het kantoor van Juniorpress
wordt nagekeken en waar nodig wordt gecorrigeerd. Daarna kan
de letteraar aan de slag en zit het werk van de vertaler erop.
Althans, tot het nieuwe nummer op de planning staat!