Roman Polanski overleefde tijdens
de Tweede Wereldoorlog het barre bestaan in een Poolse getto.
Met The Pianist keert hij terug naar de gruwelen van die tijd,
zich daarbij niet baserend op eigen ervaringen maar op de
memoires van de Poolse pianist Wladyslaw Szpilman. Het resultaat
is een voyeuristische, soms afstandelijke film die desondanks
wel degelijk oprecht kan imponeren en aangrijpen.
Szpilman (Adrien Brody) is een Joodse
pianist in Warschau op het moment dat de Duitse troepen massaal
het land binnenvallen. Hoewel het leven in eerste instantie
doorgaat, wordt de Joodse gemeenschap al snel samengedreven
in een afgesloten stadsdeel. Vanuit hun huis is de familie
Szpilman stil getuige van brute executies, sadistische streken
(Duitse soldaten die een man met rolstoel en al van een balkon
gooien omdat hij niet wil opstaan) en willekeurig geweld.
Bij toeval ontsnapt Wladyslaw aan de deportatie. Zijn familie
echter niet, vandaar dat hij zich daarna moet redden op allerlei
onderduikadressen en vervolgens in de smeulende puinhopen
van de stad, wanhopig wachtend op het eind van de oorlog.
De vele ontberingen van de familie
Szpilman hebben vanwege de manier van filmen iets dubbels.
Omdat alles vanuit het perspectief van Wladyslaw wordt verteld,
ontstaat enerzijds een bijna claustrofobische sfeer van opgelegd
voyeurisme, terwijl het anderzijds tegelijkertijd ontbreekt
aan diepgang. Deze afstandelijke aanpak werkt prima bij het
overbrengen van alle afstompende gebeurtenissen, zeker dankzij
Brody's voortreffelijke mimiek, maar het wreekt zich zodra
Wladyslaw zich aan het eind als pianist moet bewijzen tegenover
de Duitse officier Hosenfeld (Thomas Kretschmann). Juist de
scène die had moeten ontroeren, lijkt nu welhaast absurd.
Wat The Pianist uittilt boven de gebruikelijke
oorlogsfilm, is de aandacht voor details. De volslagen ontreddering
van de samengepakte Joden in Warschau spreekt uit elk shot
en eenmaal in het zo goed als verlaten (zeer subtiel met computereffecten
bewerkte) getto maakt iedere overhaast verlaten kamer nieuwsgierig
naar het achterliggende verhaal van gezinnen die nimmer zullen
terugkeren. Wat dat betreft, is de Gouden Palm ook zeker verdiend.
the pianist
- 148 min (roman polanski) cast: adrien brody,
thomas kretschmann, frank finlay, maureen lipman, daniel caltagirone
& emilia fox gezien: 14.12.02 - utrecht,
city / movies