Blindness is een verfilming van het
veelgeprezen boek van Nobelprijswinnaar José Saramago,
dat werd geregisseerd door Fernando Meirelles, de man van
het minstens zo veelgeprezen Cidade de Deus. De belofte die
een dergelijke combinatie met zich meedraagt, kan op het witte
doek echter niet helemaal worden ingelost. Daarvoor is de
allegorie over het plotseling ineenstorten van de moderne
maatschappij te veel gericht op de vormgeving en te weinig
op de inhoud.
In een naamloze stad blijft een naamloze
automobilist staan voor een groen verkeerslicht. Om hem heen
wordt driftig getoeterd, maar paniek maakt zich van hem meester,
want van het ene op het andere moment ziet hij niets. De plotseling
toeslaande blindheid grijpt als een virus om zich heen en
zo raakt ook een arts (Mark Ruffalo) besmet. Wanneer de overheid
dan overgaat tot quarantaine van de getroffen mensen, gaat
zijn echtgenote (Julianne Moore) met hem mee, al moet ze daarvoor
eerst liegen dat ook zij blind is geworden. Zo worden meer
en meer mensen in het oude sanatorium ondergebracht, tot daar
een aparte samenleving met eigen regels ontstaat. Het duurt
niet lang voor iemand van een andere zaal (Gael Garcia Bernal)
de macht grijpt.
Blindheid als metafoor laat zich moeilijk
naar het witte doek vertalen. Het gevaar dat de personages
uiteindelijk als letterlijke blinden door de gangen schuifelen,
ligt immers op de loer. Meirelles zoekt daarom zijn heil in
visuele stijlvormen, met beweeglijke shots die veelal net
niet scherp zijn en neigen naar overbelichting. Hoewel dit
prachtige scènes oplevert, gaat het scenario hierdoor
wel regelmatig voorbij aan de allegorie zelf. Zolang de zieken
nog in het sanatorium zitten, wordt het afglijden van de maatschappij
aangrijpend gevangen, maar eenmaal in de buitenwereld dobbert
het verhaal plichtmatig richting het met ironie en symboliek
overgoten einde.
Een andere valkuil van het werken
met een allegorie, is dat de betrokken, naamloze personages
eigenlijk geen personages meer zijn. Ze staan symbool voor
een archetype of voor een bepaalde sociale klasse. En dus
blijft weinig ruimte voor onderscheidend acteren. Bernal lukt
het wel omdat hij zich mag uitleven, Moore en Ruffalo en de
rest van de cast zijn vlak. Blindness begint overrompelend,
maar ontstijgt daarna nergens de som der delen zoals dat op
basis van de makers mag worden verwacht.
blindness
- 120 min (fernando meirelles) cast: julianne
moore, mark ruffalo, alice braga, yusuke iseya, yoshino kimura,
gael garcia bernal & danny glover gezien:
29.11.08 - utrecht, springhaver