De auteur van het boek, de uiterst
indringende blik op de Napolitaanse maffia waarop de film
Gomorra is gebaseerd, moest direct na het verschijnen ervan
onderduiken uit angst voor represailles van die Italiaanse
camorra. Regisseur Matteo Garrone beseft precies welke elementen
van de roman het schokkend maken en bouwt om een vijftal verhaalstrengen
een soort mozaïek van geweld en machtsmisbruik in de
vervallen woonwijken van Scampia, even ten noorden van Napels.
Als een stille getuige dwarrelt de
camera in en uit het leven van de bewoners. Vrijheid is iets
wat moet worden gekocht, respect betekent helemaal niets en
alleen het recht van de sterkste en van de brutaalste geldt.
Jongeren groeien op binnen een belevingswereld die zo beperkt
is, dat misdaad eigenlijk de enig mogelijke toekomst is. Zo
krijgt de nog jonge Totò (Salvatore Abruzzese) een
kogelvrij vest omgehangen en wordt hij van dichtbij in de
borst geschoten, bij wijze van inwijding. De twintigers Marco
(Marco Macor) en Ciro (Ciro Petrone) willen naam voor zichzelf
maken en stelen een fikse lading wapens, kleermaker Pasquale
(Salvatore Cantalupo) heeft een illegaal atelier, Don Ciro
(Gianfelice Imparato) is de in het nauw gedreven geldophaler
en zakenman Franco (Toni Servillo) regelt dumpplekken voor
afval.
Garrone's aanpak is efficiënt,
bijna op het kille af. De troosteloosheid van de woonwijken,
met natte muren en een kakofonie aan geluid, dompelt verhaal
en personages in een machteloos gevoel. Het gebrek aan echte
rolmodellen levert generatie na generatie aan losbandigheid
op en omdat de spiraal van geweld voor jongeren als Totò
toch ook iets urgents en spannends heeft, is het doorbreken
ervan zo goed als onmogelijk. Hoewel het scenario in de basis
een mozaïek is, kruisen de verhaalstrengen elkaar zelden
en met die bewuste stijlkeuze wordt het gevoel van onthechting
sterk neergezet. Dat de acteurs naturel spel afleveren, draagt
daar enkel aan bij.
Zoals het een maffiafilm betaamt,
staan de bloederige afrekeningen ook in Gamorra centraal.
Maar nu niet vergezeld van opzwellende muziek, de lange schaduwen
en allerlei nette maatpakken. Het geweld is abrupt, intens
en kort van duur, zoals heel de film meesterlijk in beeld
gebracht en voorzien van een verfrissend rauwe choreografie.
Op die manier komt Scampia tot leven, bijna als een wereld
op zich, waaraan niemand ooit echt kan ontsnappen.
gomorra
- 137 min (matteo garrone) cast: salvatore
abruzzese, toni servillo, ciro petrone, marco macor, salvatore
cantalupo & gianfelice imparato gezien:
21.02.09 - utrecht, louis hartlooper