Grant Morrison is een naam die al
jaren bekend is bij de lezer van de wat uitdagender comics.
Voor DC schreef hij comics als Animal Man, Doom Patrol en
The Invisibles. Met die laatste reeks tastte hij zelfs de
grenzen van het medium af. Hij speelde met clichés,
zette standaardconcepten op de kop en filosofeerde hardop
over tijdreizen, geestverruimende drugs en het einde der tijden.
Tegenwoordig waagt Morrison zich aan mainstream comics. Toch
kan schijn bedriegen, want bij een schrijver als Morrison
zijn zelfs mainstream comics niet veilig voor zijn boeiende
ideeën. Vooral de manier waarop hij personages neerzet,
is kenmerkend: het zijn mensen, geen iconen. Mensen met zwakke
kanten en slechte karaktereigenschappen. Dat is in feite het
uitgangspunt voor JLA: Earth 2, een hardcover special met
tekenwerk van Frank Quitely.
Aan het begin van het verhaal wordt
in een scène die een mooie knipoog is naar de ontstaansgeschiedenis
van Superman getoond hoe Lex Luthor op Aarde neerstort, terwijl
de Justice League of America op dat moment de handen vol heeft
aan een vliegtuig dat in problemen verkeert. Spoedig blijkt
dat de twee gebeurtenissen met elkaar in verband staan, want
zowel het vliegtuig als Luthor komt uit een andere dimensie;
een antimaterie universum, waar Luthor de enige held is en
tegenhangers van de JLA niet meer zijn dan corrupte, geniepige
machtswellustelingen. Onder leiding van Superman reist het
team af naar Luthors anti-universum, alwaar de nobele bedoelingen
zich vertalen in daadkrachtige acties tegen al het kwaad op
die wereld. Ook het Crime Syndicate of America van Ultraman
(de tegenhanger van Superman) wordt uitgeschakeld en alles
lijkt in kannen en kruiken... tot men ontdekt dat het kosmisch
evenwicht ervoor zorgt dat de CSA naar ónze wereld
verhuist en alles een vooropgezet plan is van een mysterieuze
derde partij.
Het verhaal voelt aan als een zomerfilm.
Van de explosieve opening tot het ritme van de vele gebeurtenissen,
de nadruk ligt op de zinderende actie en een in zekere zin
vrij rechtlijnige vertelling. Dat daarbij ruimte is voor subplots
met betrekking tot individuele personages, is te danken aan
Morrisons eerder genoemde aandacht voor het individu. Gegeven
het uitgangspunt zou het afschilderen van de CSA als archetypische
schurken heel gemakkelijk zijn geweest. In plaats daarvan
wordt gekozen voor een evenwichtige verdeling, waarbij personages
als Owlman en Superwoman (tegenhangers van Batman en Wonder
Woman) weliswaar immoreel doch tevens menselijk en herkenbaar
zijn. Uiteindelijk is dit de reden waarom de plot zo prima
werkt, want zodra de verschillende verhaalstrengen samenkomen,
is vanuit het perspectief van zowel de JLA als de JSA helder
dat zij op de Aarde van hun tegenhangers niets kunnen veranderen.
In zekere zin is het eind derhalve een anticlimax. Dat de
ware schurk achter de hele operatie pas dan bekend wordt,
helpt evenmin. Desondanks zijn de dialogen scherp genoeg,
is het tempo hoog genoeg en is de vertelling boeiend genoeg,
waardoor dat minpuntje eigenlijk geen echt bezwaar mag zijn.
Tekenaar Frank Quitely is nu niet
iemand die om zijn hoge snelheid bekend staat. Integendeel,
want het tempo van een maandelijkse comic heeft hij zelden
of nooit aangekund. Hij is echter wel bij uitstek geschikt
voor min of meer losstaande projecten als deze, waarvoor hij
ruim de tijd heeft en naar hartelust kan sleutelen aan zijn
complexe composities, zijn oog voor intense details en de
grimmige, grauwe sfeer die zijn werk kenmerkt. Het resultaat
is hier zesennegentig pagina's visueel vuurwerk, met heldere
lay-outs en een stijl die zo afwijkend is van wat gebruikelijk
is, dat elke pagina de moeite van het nader bestuderen waard
is. De aantrekkingskracht van de tekenstijl laat zich moeilijk
onder woorden brengen: het is een combinatie van het ruw gestileerde
en het bijna tastbaar grimmige dat zonder uitzondering effect
sorteert. Als hij de tijd krijgt en zoals in deze special
wordt bijgestaan door een sfeervolle inkleuring van Laura
DePuy, behoort Quitely tot de beste tekenaars van de laatste
jaren. En dit is wellicht zijn beste werk ooit.
Met JLA: Earth 2 levert het duo Morrison
en Quitely een aantrekkelijke, enerverende comic af. Het is
opvallend dat iedere samenwerking tussen de twee vruchten
afwerpt, want ook hun werk voor The Invisibles en recentelijk
voor New X-Men heeft altijd net dat beetje extra. Daarbij
is dit verhaal over de JLA bovenal verrassend, omdat Morrison
hier wel lukt wat hij tijdens zijn jaren als schrijver van
de reguliere JLA serie altijd vergeefs heeft geprobeerd, namelijk
het vertellen van een superheldenverhaal met een scherp randje.
Alle personages knallen, het tekenwerk spettert en het niet
zo originele concept pakt verdraaid vermakelijk uit. Van de
vrij dure hardcover bestaat bovendien een softcover, dus voor
ieder wat wils.
jla: earth
2
- dc comics (full color, 96 pagina's) door:
grant morrison & frank quitely uitgegeven:
december 1999